Jak komiks przegrywał z Powstaniem Warszawskim

Z okazji 70. rocznicy mieliśmy powstańcze koszulki i przerażające powstańcze klocki. Ale zanim pojawiło się to wszystko – od lat wydawano powstańcze komiksy, które – z nielicznymi wyjątkami – były w awangardzie infantylizacji tego traumatycznego wydarzenia.Jakkolwiek nie oceniamy Powstania Warszawskiego, to coraz liczniejsze próby jego „uatrakcyjniania” graniczą z nekrofilią. W tym roku przybrało to dość kuriozalny rozmiar, ale zanim do tego doszło, forpocztą tego „uatrakcyjniania” były niestety komiksy.

Niestety, bo przez lata twórcy komiksowi sromotnie przegrywali walkę o to, by w obrazkowym medium porządnie zrealizować tak istotny i poważny temat. Artyści gromadnie poszli ścieżką, jaką wskazało Muzeum Powstania Warszawskiego przez kilka lat tłukące konkursowe antologie „Powstanie 44″, w których nie ma mowy o dyskusji na temat zasadności Powstania. Dominuje patos, strzelaniny na barykadach i historie fantastyczne tworzone w większości przypadków według zasady: jak nie wiem, co powiedzieć, to wrzucę jakiegoś wielkiego robota i będzie ciekawie.

Dopiero w edycji z 2011 r. sięgnięto do Archiwum Historii Mówionej, jakby wcześniej relacje powstańców w ogóle nie były istotne. Tymczasem wojna pisze bardziej surrealistyczne i niewiarygodne scenariusze niż wybujała wyobraźnia. Wystarczy sięgnąć po oparty na wspomnieniach „Płaszcz Ajewskiego” Moniki Powalisz i Tymka Jezierskiego – 24-stronicowy zeszyt, w którym widzimy np. scenę ucieczki z Warszawy stada 200 kotów. „Płaszcz Ajewskiego” to pierwszy dobry powstańczy komiks, jaki znam.

Drugi to „Przygody Powstania Warszawskiego” Rzecznika i Świdzińskiego, który wobec tegorocznych absurdalnych form upamiętniania rocznicy powinien być wznowiony, bo jego autorzy ironią i absurdalnym dowcipem przebijają ten wielki nadęty balon powstańczej popkultury i drwią z polityki historycznej Muzeum Powstania Warszawskiego. Wydaje się, że wypada jako trzeci udany powstańczy komiks wymienić antologię „44″ pod redakcją Przemysława Truścińskiego. Przeczytałem ją dziś raz jeszcze uważnie i po latach jako całość (poza komiksami Madeja i Rebelki) zupełnie się nie broni. Nawet jeśli i tak jest najlepszą antologią wydaną przez Muzeum Powstania Warszawskiego.

Za chwilę zobaczymy po polsku „Powstanie” Gawronkiewicza i Sowy. Francuski wydawca już udostępnił na stronie okładkę i kilka plansz, które wklejam poniżej. Być może to będzie nr 3. na tej liście. Tak czy inaczej dość krótkiej.