Komiks zdobędzie Nike?

Stało się. Po raz pierwszy komiks ( a dokładnie „Przygody na bezludnej wyspie” Macieja Sieńczyka) otrzymał nominację do literackiej nagrody Nike. Oczywiście jest to powód do radości, ale nominacja dla Sieńczyka wcale nie oznacza, że od dziś krytyka literacka będzie doceniać opowieści obrazkowe.

Maciej Sieńczyk już raz był bliski nominacji, o czym opowiadał mi w zeszły roku podczas wywiadu do książki. Pozwolę sobie przytoczyć  słowa autora:

Pewnego dnia zadzwonił do mnie Paweł Dunin-Wąsowicz i powiedział, że ma jedną dobrą wiadomość, a drugą złą. Zła była taka, że Małgosia Rejmer nie dostała nominacji do Nike, a dobra, że nominację dostałem ja. Strasznie się ucieszyłem, zacząłem już dzwonić po znajomych informując ich o tym, że właśnie nastąpił precedens i mój komiks „Wrzątkun” jako pierwszy komiks w Polsce trafił do eliminacji Nike. Właściwie nie zależało mi tyle na samej nominacji, co na otoczce medialnej, bo miałem nadzieję, że dzięki niej „Wrzątkun” będzie sprzedawał się lepiej niż „Hydriola”, która miała nakład 2000 egzemplarzy. Ten nakład sprzedawał się przez sześć lat i do tej pory się nie sprzedał. Później Paweł zadzwonił do mnie jeszcze raz i znów oznajmił mi, że ma dobrą i złą wiadomość. Zła jest taka, że z tą Nike to była lipa i nie ma żadnej nominacji, bo został źle poinformowany. A dobra wiadomość polegała na tym, że Paweł kupił na Allegro jakąś ciekawą książkę. Mina mi zrzedła .

W tym roku Sieńczyk mógł szczęśliwie obdzwonić wszystkich znajomych bo nominacja stała się faktem. Ale zanim uznamy to wydarzenie za symboliczne „nowe otwarcie” dla komiksu w Polsce, nobilitację lub inne gładkie   określenie idealne do leczenia komiksowych kompleksów, warto pamiętać, że dla wielu osób ze świata sztuk wizualnych i literatury Sieńczyk nie jest twórcą komiksowym. „To nie jest komiks” – przeczytałem kiedyś w komentarzach na blogu Art Bazaar, ale też osobiście spotkałem się z tą opinią wielokrotnie. „Antykomiks”, „powieść graficzna”, „opowiadanie ilustrowane”. Ale komiks? Niekoniecznie. Z Sieńczykiem jest trochę jak z Jackiem Dukajem. Choć Dukaj tworzy fantastkę, krytycy literaccy mówią, że to coś więcej niż fantastyka. Sieńczk również często uznawany jest za kogoś, kto tworzy coś więcej niż komiks, choć sam z używaniem tego terminu nie ma najmniejszego problemu i nazywa swoje prace po prostu komiksami. Nominacja Sieńczyka to również efekt jego doskonałej rozpoznawalności poza światem komiksu: dzięki galerii Raster, dzięki swoim ilustracjom w prasie i okładkom książkowym. Choć jego albumy nie sprzedają się dobrze, w opiniotwórczych kręgach jest doskonale znany..

Dlatego paradoksalnie nominacja Sieńczyka nie otworzy drzwi innym autorom komiksów do Nike w następnych latach. To wyróżnienie nie ma nic wspólnego z tym, że Sieńczyk robi komiksy. To raczej dowód uznania dla konkretnego, wyjątkowego twórcy, którego trudno zaszufladkować i który jest zupełnym ewenementem w polskiej kulturze, a na dodatek świetnie posługuje się językiem. I o ile nie trafi się polskiemu komiksowi ktoś równie niestandardowy i „dziwny”, to na następną nominację dla albumu z historiami obrazkowymi poczekamy kolejnych kilka lub kilkanaście lat. Tym bardziej, że rasowe, opasłe powieści graficzne na wzór dzieł Thompsona czy Lutesa, które mogłyby być rozpoznane przez literackie kręgi jako literatura właśnie, nadal u nas nie powstają.

Ale to już temat na zupełnie inną opowieść.